Filipino
Bahagi ng Pananalita, Aspekto ng Pandiwa, Tayutay, at Pagbasa
Talaan ng Nilalaman
1. Bahagi ng Pananalita
Walong Bahagi ng Pananalita
Bawat salita sa Filipino ay nabibilang sa isa sa mga kategoryang ito.
1. Pangngalan (Noun)
Ngalan ng tao, bagay, lugar, hayop, o pangyayari
2. Panghalip (Pronoun)
Pumapalit sa pangngalan
| Panauhan | Isahan | Maramihan |
|---|---|---|
| Unang Panauhan | ako, ko, akin | tayo, kami, natin, namin |
| Ikalawang Panauhan | ikaw, ka, mo, iyo | kayo, ninyo, inyo |
| Ikatlong Panauhan | siya, niya, kanya | sila, nila, kanila |
3. Pandiwa (Verb)
Nagsasaad ng kilos o galaw
Mga halimbawa: kumain, maglaro, tumakbo, sumulat, umalis
4. Pang-uri (Adjective)
Naglalarawan sa pangngalan
Mga halimbawa: maganda, matalino, masipag, malaki, berde
Sumasagot sa: Ano? Alin? Ilan?
5. Pang-abay (Adverb)
Naglalarawan sa pandiwa, pang-uri, o kapwa pang-abay
Pamaraan: mabilis, dahan-dahan (paano)
Pamanahon: kahapon, bukas (kailan)
Panlunan: dito, doon (saan)
Pang-agam: siguro, marahil (hindi tiyak)
6. Pang-ukol (Preposition)
Nagpapakita ng kaugnayan ng pangngalan sa ibang salita
Mga halimbawa: sa, ng, para sa, tungkol sa, ayon sa
7. Pangatnig (Conjunction)
Nag-uugnay ng mga salita, parirala, o pangungusap
Mga halimbawa: at, ngunit, o, dahil, kung, subalit, sapagkat
8. Pandamdam (Interjection)
Nagpapahayag ng matinding damdamin
Mga halimbawa: Aray! Naku! Wow! Hay! Sayang!
2. Pandiwa at Aspekto
Ano ang Aspekto?
Ang aspekto ng pandiwa ay nagpapakita kung kailan nangyari, nangyayari, o mangyayari ang kilos.
Tatlong Aspekto ng Pandiwa
| Aspekto | Kahulugan | Halimbawa |
|---|---|---|
| Pangnagdaan (Past) | Naganap na ang kilos | Kumain ako kahapon. |
| Pangkasalukuyan (Present) | Nagaganap pa ang kilos | Kumakain ako ngayon. |
| Panghinaharap (Future) | Magaganap pa ang kilos | Kakain ako bukas. |
Pokus ng Pandiwa
Pokus sa Tagaganap (-um-, mag-)
Ang tagaganap ang paksa
tumakbo → tumakbo (past)
tumakbo → tumatakbo (present)
tumakbo → tatakbo (future)
Pokus sa Layon (-in)
Ang layon ang paksa
basahin → binasa (past)
basahin → binabasa (present)
basahin → babasahin (future)
Mga Katagang Pang-aspekto
- Pangnagdaan: noong, kahapon, kanina, kagabi
- Pangkasalukuyan: ngayon, sa ngayon, kasalukuyan
- Panghinaharap: bukas, sa susunod, mamaya
3. Uri ng Pangungusap
Ayon sa Gamit
Pasalaysay (.)
Nagsasabi ng isang katotohanan o ideya
"Ang araw ay sumisikat sa silangan."
Patanong (?)
Nagtatanong
"Ano ang pangalan mo?"
Pautos/Pakiusap (.)
Nag-uutos o nakikiusap
"Isara mo ang pinto."
Padamdam (!)
Nagpapahayag ng matinding damdamin
"Kay ganda ng umaga!"
Ayon sa Kayarian
Payak
May isang simuno at isang panaguri
Halimbawa: "Ang bata ay naglalaro."
Tambalan
May dalawa o higit pang sugnay na nagsasarili
Halimbawa: "Ang bata ay naglalaro at ang ina ay nagluluto."
Hugnay
May sugnay na nagsasarili at sugnay na di-nagsasarili
Halimbawa: "Kapag umalis ang ulan, lalabas ang bata."
4. Tayutay (Figures of Speech)
Ano ang Tayutay?
Isang paraan ng paggamit ng salita upang bigyan ng espesyal na kahulugan o epekto ang sinasabi.
Simile (Pagtutulad)
Paghahambing gamit ang "tulad ng," "gaya ng," "kawangis ng"
"Ang kanyang buhok ay tulad ng ginto."
Metapora (Pagwawangis)
Direktang paghahambing na WALANG "tulad ng"
"Ang kanyang buhok ay ginto."
Personipikasyon (Pagsasatao)
Pagbibigay ng katangian ng tao sa mga bagay o hayop
"Kumakaway ang mga dahon sa hangin."
Pagmamalabis (Hyperbole)
Labis na pagpapalaki o pagpapaliit
"Naghintay ako ng isang libong taon."
Pag-uulit (Repetition)
Paulit-ulit na paggamit ng salita para sa diin
"Teka, teka, teka, hindi ako sang-ayon."
Pagtanggi (Litotes)
Pagpapahayag ng positibo sa pamamagitan ng pagtanggi sa negatibo
"Hindi siya pangit." (Ibig sabihin: Maganda siya.)
Onomatopeya (Paghahabi ng Tunog)
Mga salitang tumutunog sa kinakatawan nito
"Katok! Katok! Buksan mo ang pinto."
5. Kasanayan sa Pagbasa
Mga Elemento ng Kuwento
Tauhan (Characters)
Ang mga tao o hayop sa kuwento
Tagpuan (Setting)
Lugar at panahon ng kuwento
Banghay (Plot)
Mga pangyayari sa kuwento (simula, gitna, wakas)
Tema (Theme)
Ang pangunahing mensahe o aral ng kuwento
Mga Uri ng Teksto
| Uri | Layunin | Halimbawa |
|---|---|---|
| Naratibo | Nagsasalaysay ng kuwento | Pabula, alamat, nobela |
| Deskriptibo | Naglalarawan | Paglalarawan ng tao/lugar |
| Ekspositori | Nagpapaliwanag | Artikulo, ensiklopedya |
| Persuasibo | Nanghihikayat | Editoryal, talumpati |
Pangunahing Ideya at Detalye
Pangunahing Ideya
Ang pinakamahalagang punto ng teksto. Madalas makita sa unang o huling pangungusap.
Mga Detalye
Mga katotohanan, halimbawa, at paliwanag na sumusuporta sa pangunahing ideya.
6. Kasanayan sa Pagsulat
Bantas (Punctuation Marks)
| Bantas | Pangalan | Gamit |
|---|---|---|
| . | Tuldok | Pagtatapos ng pangungusap |
| , | Kuwit | Paghihiwalay ng mga aytem sa listahan |
| ? | Pananong | Pagtatanong |
| ! | Padamdam | Matinding damdamin |
| " " | Panipi | Direktang sinabi ng tao |
| : | Tutuldok | Bago ang listahan |
Mga Bahagi ng Liham
1. Pamuhatan - Petsa at lugar
2. Bating Pambungad - Mahal kong..., Minamahal kong...
3. Katawan - Nilalaman ng liham
4. Bating Pangwakas - Lubos na gumagalang, Ang iyong kaibigan
5. Lagda - Pangalan ng sumulat
Mahalagang Puntos
- ✓8 Bahagi: Pangngalan, Panghalip, Pandiwa, Pang-uri, Pang-abay, Pang-ukol, Pangatnig, Pandamdam
- ✓3 Aspekto: Pangnagdaan (naganap), Pangkasalukuyan (nagaganap), Panghinaharap (magaganap)
- ✓Simile = may "tulad ng"; Metapora = walang "tulad ng"
- ✓Personipikasyon = pagbibigay ng katangian ng tao sa bagay
- ✓4 Uri ng Pangungusap: Pasalaysay, Patanong, Pautos, Padamdam
- ✓Tuldok (.), Kuwit (,), Pananong (?), Padamdam (!)
- ✓Elemento ng Kuwento: Tauhan, Tagpuan, Banghay, Tema
- ✓Bahagi ng Liham: Pamuhatan, Bating Pambungad, Katawan, Bating Pangwakas, Lagda